Kładziesz się do łóżka, chcesz zasnąć, ale… zaczyna się uporczywe swędzenie skóry. Przewracasz się z boku na bok, wciąż drapiesz, a dokuczliwy objaw nie pozwala na nocną regenerację. Dlaczego świąd skóry pojawia się lub nasila wieczorem i w nocy, skąd się bierze ten nieprzyjemny objaw i jak go złagodzić? Sprawdź!

• Świąd nocny – przyczyny
• Dlaczego nocą skóra swędzi bardziej?
• Swędzenie skóry po prysznicu
• Swędzenie skóry głowy wieczorem i w nocy
• Świąd nocny a ukąszenia owadów
• Świąd nocny a atopowe zapalenie skóry
• Świąd nocny a choroby wątroby i nerek
• Swędzenie skóry w ciąży
• Domowe sposoby na swędzenie skóry. Jak załagodzić objawy?
• FAQ: Pytania i odpowiedzi na temat nocnego świądu

1. Jaka bakteria powoduje swędzenie skóry?
2. Przy jakich pasożytach swędzi skóra?
3. Czy brak żelaza powoduje swędzenie skóry?
4. Czy AZS swędzi w nocy?
5. Jakie badania należy zrobić na swędzenie skóry?

Świąd nocny – przyczyny

Jeżeli swędzenie skóry dokucza dłużej niż 6 tygodni, mowa o świądzie przewlekłym [1]. Według badań taki problem może występować nawet u 17% dorosłych (a u seniorów jeszcze częściej) [2]. U części osób świąd nocny występuje krócej lub pojawia się tylko co jakiś czas.

Skąd bierze się ten dokuczliwy objaw, który często nie pozwala zasnąć i prowadzi do zmęczenia? Powodów nocnego świądu może być mnóstwo. Wśród najpowszechniejszych wymienia się:

• choroby dotyczące skóry, np. AZS, łuszczyca, świerzb,
• alergia, np. na proszek do prania, kosmetyki,
• infekcja skórna, np. grzybicza,
• choroba ogólna, np. wątroby, nerek, serca, tarczycy,
• swędzenie skóry na tle nerwowym,
• skutki uboczne niektórych leków,
• ukąszenia owadów, np. komarów, pluskiew,
• zakażenie pasożytami, np. świerzbowcem ludzkim,
• nadmierne przesuszenie skóry, np. zimą lub po kąpieli.

Co jeszcze warto wiedzieć o tym problemie? Świąd zlokalizowany (czyli pojawiający się tylko w konkretnych miejscach, np. jako egzema skóry w AZS) zwykle świadczy o chorobie dermatologicznej lub innym problemie na tym tle. Jeśli swędzi ok. 10–50% ciała, przyczyna prawdopodobnie leży gdzieś indziej [1].

Dlaczego nocą skóra swędzi bardziej?

W wielu przypadkach świąd skóry nasila się w późniejszych godzinach, co znacznie obniża jakość snu – a czasem nawet prowadzi do bezsenności. Dlaczego tak często obserwuje się swędzenie skóry wieczorem i w nocy? Oto czynniki, które mogą wpływać na wzmocnienie świądu przed snem:

• naturalny cykl dobowy organizmu, np. niższy poziom hormonów przeciwzapalnych,
• mniej bodźców z zewnątrz, większe zwrócenie uwagi na swoje ciało,
• możliwe przegrzanie i nadmierne spocenie, co wzmaga objawy niektórych chorób,
• pocieranie skóry o pościel, co może działać drażniąco,
• przebieg konkretnej choroby, który wiąże się z uaktywnieniem w późniejszych porach.

Swędzenie skóry po prysznicu

U niektórych osób ciepły wieczorny prysznic lub kąpiel kończą się przykrym świądem skórnym. Skąd bierze się taki problem? Najczęściej to niepoprawna reakcja na zastosowane kosmetyki, np. żel do mycia ciała. 

Kontaktowe zapalenie skóry może mieć podłoże alergiczne (uczulenie na konkretny składnik) lub pojawiać się przez podrażnienia (po kontakcie z substancją drażniącą, np. alkoholem zawartym w kosmetyku). Zwykle objawem są też egzemy skórne, czyli niewielka wysypka, suchość i zaczerwienienie.

Więcej informacji na temat alergii, które objawiają się m.in. swędzeniem, znajdziesz w artykule: Czym jest wyprysk kontaktowy alergiczny?

Po ciepłym prysznicu czy kąpieli skóra może być też nadmiernie przesuszona, co u niektórych wywołuje właśnie świąd. Jak załagodzić swędzenie skóry w takiej sytuacji? Rozwiązaniem mogą być delikatne, a jednocześnie odżywcze balsamy.

Swędzenie skóry głowy wieczorem i w nocy

Szczególnie uciążliwym problemem jest swędzenie skóry głowy, które nierzadko nasila się wieczorem i nocą. W wielu przypadkach winne jest stosowanie zbyt silnych detergentów, które mogą uczulać lub podrażniać (taki potencjał mają np. parabeny czy substancje zapachowe).

Często taki objaw powodują też choroby skórne, które dotykają też owłosionej skóry głowy:

• atopowe zapalenie skóry – AZS (skóra swędzi, łuszczy się, jest zaczerwieniona), 
• łojotokowe zapalenie skóry – ŁZS (oprócz swędzenia obserwuje się też szybkie przetłuszczanie włosów).

Szampon do swędzącej skóry głowy powinien być wolny od możliwie drażniących substancji, delikatny i łagodny, nawet podczas codziennego stosowania. Wsparciem może być zestaw łagodzący Swędząca skóra głowy, w którym znajdziesz 2 kosmetyki ALLERGIKA®: Łagodny Szampon i specjalistyczny balsam Hydrolotio Sensitive. Taki duet może przynieść ulgę tym osobom, które zmagają się z dokuczliwym świądem skóry głowy.

Świąd nocny a ukąszenia owadów

Nocą nasila się swędzenie związane z ukąszeniami owadów, szczególnie gdy niechcący podrażnisz skórę czy potrzesz ją o pościel. Które ukąszenia mogą objawiać się świądem skóry i jak je rozpoznać?

• Ukąszenie komara – niewielki pojedynczy okrągły bąbel, który najczęściej znika po kilku dniach.
• Ugryzienie meszki – czerwona wypukła grudka, który zwykle znika po kilku godzinach lub dniach.
• Ugryzienie pluskwy – czerwone puchnące plamki, najczęściej w rzędach po kilka, które mogą utrzymywać się nawet 14 dni.
• Ugryzienie pchły – czerwona plamka z kropką w środku, najczęściej wiele małych, które najczęściej znikają po kilku dniach.
• Ugryzienie muchy końskiej – większa czerwona plama ze sporą opuchlizną, może boleć, zwykle utrzymuje się do 14 dni.

 Jeśli ukąszenie nadmiernie puchnie czy boli, długo się utrzymuje lub powoduje inne objawy (np. gorączkę), najlepiej udać się do lekarza. To może być reakcja alergiczna.

Świąd nocny a atopowe zapalenie skóry

AZS u dorosłych i dzieci często powoduje wieczorne swędzenie. Nawet 84% chorych ma z tego powodu problemy z zaśnięciem [3]. Ta złożona choroba zapalna, która objawia się zmianami skórnymi (głównie grudki i pęcherzyki, zaczerwienie, łuszczenie) oraz silnym uporczywym świądem skóry. 

Gdzie najczęściej pojawiają się zmiany charakterystyczne dla atopowego zapalenia skóry? Na nogach (głównie pod kolanami), w zgięciach łokci, na owłosionej skórze głowy, twarzy, dłoniach czy w miejscach intymnym – to właśnie tam występują u wielu chorych. Jednym z najważniejszych sposobów pielęgnacji jest stosowanie emolientów na swędzenie skóry.

Chcesz wiedzieć więcej na temat tej choroby? Sprawdź artykuł: Atopowe zapalenie skóry – pytania i odpowiedzi o AZS. 

Świąd nocny a choroby wątroby i nerek

Dokuczliwe swędzenie skóry w nocy może być również objawem choroby ogólnoustrojowej, która nie ogranicza się tylko do skóry. W jednym z badań wykazano, że u 8,6% osób z przewlekłym świądem rozpoznano właśnie tego typu schorzenie [2]. 

Przykładem jest przewlekła niewydolność nerek, która może objawiać się świądem (często całego ciała, czasem jedynie pleców, rąk, nóg czy twarzy). Taka choroba może być skutkiem m.in. zapalenia, cukrzycy, miażdżycy, nadciśnienia czy wrodzonych wad.

Również problemy z wątrobą mogą objawiać się nieprzyjemnym swędzeniem skóry. Nierzadko występuje u osób z cholestazą (nadmiar żółci w wątrobie) w połączeniu z żółtaczką. Cholestaza jest z kolei objawem wywołanym m.in. zapaleniem, stłuszczeniem czy toksycznym uszkodzeniem wątroby.

Swędzenie skóry w ciąży

Swędzenie skóry w ciąży nierzadko wiąże się z powstawaniem rozstępów – ma je ok. 90% ciężarnych, zwykle pojawiają się w trzecim trymestrze ciąży [4]. W takiej sytuacji swędzi szczególnie skóra brzucha i piersi, która stopniowo się naciąga. Świąd nocny może dokuczać przede wszystkim tym mamom, które pod koniec ciąży mają problemy z zaśnięciem i bardziej skupiają się na odczuciach związanych ze swoim ciałem.

Świąd w ciąży może być ponadto objawem innych chorób, m.in. AZS, łuszczycy, cukrzycy, problemów z wątrobą, tarczycą czy nerkami lub alergii. Przykładowo: okres oczekiwania na dziecko może spowodować wyzwolenie objawów atopowego zapalenia skóry u tych kobiet, u których choroba wcześniej znajdowała się w remisji. 

Domowe sposoby na swędzenie skóry. Jak załagodzić objawy?

Zmagasz się z nocnym świądem skóry? Wszystkie niepokojące objawy najlepiej przede wszystkim skonsultować z dermatologiem. Jeśli znasz już przyczynę dokuczliwego swędzenia lub gdy jest związana z czynnikiem przejściowym (np. przesuszenie z powodu nadmiernego ogrzewania zimą), warto dodatkowo wprowadzić domowe sposoby radzenia sobie z uporczywymi objawami. Jak załagodzić swędzenie skóry?

1. Regularnie (minimum raz dziennie) stosuj balsam na swędzenie skóry, który działa łagodząco, natłuszczająco i nawilżająco (najlepiej sprawdzają się emolienty). 
2. Unikaj czynników drażniących, np. silnych detergentów, kosmetyków z alkoholem, obcisłych pocierających skórę ubrań.
3. Dbaj o optymalne nawilżenie i temperaturę w pomieszczeniu (by unikać nadmiernego spocenia i przesuszenia skóry).
4. Jeśli nie ma przeciwwskazań, doraźnie stosuj chłodne okłady i prysznice, które mogą przynieść chwilową ulgę. 
5. Zadbaj o komfort psychiczny, ponieważ nadmierny stres może nasilać objawy swędzenia.

FAQ: Pytania i odpowiedzi na temat nocnego świądu

Co jeszcze warto wiedzieć o swędzeniu skóry wieczorem i w nocy? Sprawdź najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi. 

1. Jaka bakteria powoduje swędzenie skóry?

 Bakteryjne choroby skóry mogą wywołać różne bakterie, z których najczęstsze to gronkowce i paciorkowce. Mogą zaatakować skórę np. po uszkodzeniu naskórka. Na dodatkowe nadkażenie bakteryjne bardziej narażone są te osoby, które silnie się drapią.

2. Przy jakich pasożytach swędzi skóra?

 Za swędzenie skóry mogą odpowiadać różne patogeny. To nie tylko częsty objaw ukąszeń, lecz również zakażeń pasożytami. Najczęściej skórę atakuje świerzbowiec ludzki (swędzenie nasila się szczególnie w nocy) lub wesz (w większości przypadków głowowa, która atakuje skórę owłosioną głowy).

3. Czy brak żelaza powoduje swędzenie skóry?

 Niedobór żelaza to jeden z czynników, który może powodować swędzenie skóry. Jednym z podstawowych badań w przypadku wystąpienia takiego objawu (u osób bez chorób dermatologicznych) jest więc badanie poziomu żelaza i ferrytyny. 

4. Czy AZS swędzi w nocy?

Objawy AZS u dorosłych i dzieci – a więc m.in. uporczywy świąd – często nasilają się w nocy. Taki problem jest związany m.in. z drażnieniem skóry pościelą czy piżamą, poceniem się i przegrzaniem. 

5. Jakie badania należy zrobić na swędzenie skóry?

 Świąd skóry wieczorem lub w nocy to bardzo niespecyficzny objaw. Może wiązać się z wieloma różnymi chorobami. Najlepiej więc porozmawiać z dermatologiem, który może zlecić m.in. badania krwi (np. morfologia, ferrytyna, próby wątrobowe), biopsję czy tomografię komputerowa. Swędzenie skóry tylko w nocy może mieć również podłoże psychiczne. 

 Uporczywy świąd nocny potrafi uprzykrzać życie, prawda? Jeśli doświadczasz tego problemu, porozmawiaj z lekarzem, który dobierze odpowiednie leczenie. Dbaj też o codzienne nawilżenie i natłuszczenie skóry emolientami oraz unikaj bardzo suchego powietrza i czynników potencjalnie drażniących. 

Źródła:

[1] www.mp.pl/pacjent/objawy/175312,swiad
[2] www.mp.pl/medycynarodzinna/wytyczne/195659,swiad-objawem-choroby-ogolnoustrojowej
[3] www.zrozumiecazs.pl/azs
[4] www.mp.pl/pacjent/dermatologia/lista/85723,rozstepy
www.journals.viamedica.pl/advances_in_palliative_medicine/article/viewFile/29635/24386
www.termedia.pl/dermatologia/Wplyw-AZS-na-psychospoleczne-funkcjonowanie-rodziny,53891.html
www.aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2020/10/ke-2020-05-acm-polak-wp%C5%82yw-czynnik%C3%B3w-psychologicznych-na-powstawanie-i-przebieg-wybranych-chor%C3%B3b-sk%C3%B3ry.pdf
www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/170624,swierzb
www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171074,wszy-jak-wygladaja-wszy-wszawica-leczenie-i-zapobieganie
www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/170462,czerwienica-prawdziwa
www.mp.pl/pacjent/objawy/350659,cholestaza-wewnatrzwatrobowa-i-zewnatrzwatrobowa-cholestaza
www.podyplomie.pl/ginekologia/26819,rozstepy
www.dermatologia-praktyczna.pl/a3557/Zmiany-alergiczne-w-obrebie-owlosionej-skory-glowy.html
www.forumleczeniaran.pl/ukaszenie-przez-konska-muche-dlaczego-jest-tak-bolesne-i-jakie-moga-byc-tego-konsekwencje/#
www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/73199,choroby-bakteryjne-skory