Bywa nazywana uczuleniem na pot, objawia się m.in. bąblami i świądem, dotyczy przede wszystkim młodych mężczyzn… Mowa o pokrzywce cholinergicznej, która może pojawić się np. po aktywności fizycznej. Chociaż to nieprzyjemna i krępująca dolegliwość, odpowiednia pielęgnacja skóry i wdrożenie leczenia mogą zmniejszyć ryzyko nawrotów. Sprawdź, na czym polega pokrzywka cholinergiczna, jak się objawia i w jaki sposób ją leczyć.

1. Co to jest pokrzywka cholinergiczna?
2. Kiedy występuje pokrzywka cholinergiczna?
3. Uczulenie na pot u dzieci
4. Uczulenie na pot partnera
5. Uczulenie na pot — objawy
6. Ile trwa pokrzywka cholinergiczna?
7. Alergia na pot a atopowe zapalenie skóry (AZS)
8. Pokrzywka cholinergiczna — jak leczyć?
9. Alergia na pot — najczęstsze pytania

• Dlaczego pot swędzi?
• Czy od potu można dostać wysypki?
• Czy pocenie jest objawem alergii?
• Co na wysypkę od potu?
• Dlaczego wieczorem mnie wszystko swędzi?

Co to jest pokrzywka cholinergiczna?

Czy człowiek może mieć alergię na pot? Okazuje się, że u niektórych osób organizm rzeczywiście niepoprawnie reaguje na wydzielanie tej substancji, m.in. w trakcie wysiłku fizycznego czy stresujących sytuacji. To powoduje takie objawy na skórze jak grudki, swędzenie czy obrzęk – które występują przejściowo.

To tzw. pokrzywka cholinergiczna, która należy do grupy chorób skórnych. Skąd bierze się ten problem zdrowotny? Mechanizmy, które stoją za wystąpieniem objawów, nie są do końca poznane. Choroba wciąż jest przedmiotem badań naukowców. 

Niektórzy specjaliści zaliczają pokrzywkę cholinergiczną do pokrzywek fizykalnych – gdy objawy pojawiają się w efekcie kontaktu skóry z takim czynnikiem zewnętrznym jak pot, ciepło, zimno, słońce.

Coraz częściej mówi się jednak o podłożu alergicznym oraz mechanizmach IgE-zależnych. Co to oznacza w praktyce? Prawdopodobnie reakcja pojawia się na skutek białka obecnego w pocie. Chociaż znajduje się ono u wszystkich osób, tylko niektórzy wykazują pewną nadwrażliwość. Istotne jest jednak nie tylko spocenie się, lecz także przegrzanie.

Pokrzywki to spora grupa chorób, które mają podobne objawy, a jednocześnie różne przyczyny. Chcesz wiedzieć na ten temat więcej? Sprawdź artykuł na blogu: Pokrzywka: przyczyny, objawy, leczenie pokrzywki.

Kiedy występuje pokrzywka cholinergiczna? 

Według badań pokrzywka cholinergiczna pojawia się u ok. 11% osób między 16. a 32. rokiem życia [1]. Najczęściej na objawy tej choroby skarżą się młodzi mężczyźni (15–25 lat) [2], kobiety są narażone w znacznie niższym stopniu. Co może wywołać napad objawów? Wśród głównych czynników wyzwalających pokrzywkę cholinergiczną znajdują się:

• wysiłek fizyczny, np. uprawianie sportu, praca,
• kontakt z gorącą wodą, np. podczas kąpieli,
• przegrzanie organizmu, np. w upalny dzień, w saunie,
• wzrost temperatury związany z chorobą, gorączka,
• silny stres, mocno emocjonująca sytuacja,
• spożycie gorących / ostrych posiłków lub napojów.

Co ciekawe, u niektórych większe ryzyko wystąpienia objawów pojawia się w momencie odczuwania głodu. Warto więc dokładnie obserwować swój organizm i sprawdzić, czy w danym przypadku również istnieje taka zależność. 

Uczulenie na pot u dzieci

Sama alergia na pot – czyli pokrzywka cholinergiczna – niezwykle rzadko pojawia się u maluchów do 2. roku życia [4] i ogólnie u dzieci. Najczęściej zmagają się z nią nastolatki i młodzi dorośli. 

Uczulenie na pot u dzieci różnicuje się m.in. z popularnymi potówkami, które często pojawiają się u noworodków i niemowląt. Najczęściej to potówki zwykłe, które mają postać małych pęcherzyków (o wielkości 1–2 mm) i znikają po kilku godzinach [5]. Pojawiają się w momencie zaczopowania gruczołów potowych z powodu przegrzania, np. zbyt wysokiej temperatury, nadmiernego przykrycia, zbyt grubego ubrania – gdy skóra nie może oddychać. 

 

Uczulenie na pot partnera

Zdarzają się bardzo rzadkie przypadki, gdy reakcja alergiczna występuje po kontakcie z partnerem, np. po przytuleniu czy współżyciu. Czy to uczulenie na pot partnera? Jeśli osoba, u której pojawiają się uporczywe objawy (np. wysypka, świąd, zaczerwienienie), nie ma takiej reakcji na własny pot – raczej nie ma mowy o pokrzywce cholinergicznej.

Objawy mogą wystąpić przede wszystkim z powodu kontaktu z takimi substancjami używanymi przez partnera, jak kosmetyki, perfumy, proszek czy płyn do prania. Mogą wiązać się też ze zwierzakiem, który pozostawia swoją sierść i wydzieliny na odzieży danej osoby. Warto jednak skontaktować się z lekarzem, który pomoże określić przyczynę problemu.

Uczulenie na pot — objawy

Eksperci zwracają uwagę, że 8 na 10 osób z pokrzywką cholinergiczną zmaga się z lekkimi objawami, które nie zawsze skłaniają do wizyty u lekarza [1]. Pamiętaj ponadto, że symptomy mogą być różnorodne nawet w obrębie jednego przypadku. Wszystko zależy m.in. od rodzaju aktywności fizycznej, kondycji, temperatury otoczenia. Jak najczęściej objawia się pokrzywka cholinergiczna? Chorzy obserwują u siebie:

• bąble, niewielkie grudki o wielkości ok. 2–4 mm,
• świąd skóry,
• obrzęk skóry,
• rumień, zaczerwienienie.

Gdzie występuje wyprysk? To również indywidualna kwestia. Część osób zauważa swędzące bąble tylko na dłoniach. U innych wysypka pojawia się na całym ciele, szczególnie plecach, klatce piersiowej, rękach i nogach. Pokrzywka cholinergiczna na twarzy to z kolei dość rzadkie zjawisko, jednak i tam bąble mogą wystąpić. 

Oprócz stricte skórnych objawów mogą pojawić się te ogólne, a wśród nich:

• łzawienie,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• osłabienie organizmu,
• nudności,
• wymioty,
• biegunka.

Dodatkowo u niektórych osób występuje tzw. świąd cholinergiczny. W takiej sytuacji na skórze nie ma bąbli, a chory odczuwa tylko uporczywe swędzenie.

Ile trwa pokrzywka cholinergiczna?

Jedną z cech charakterystycznych pokrzywki cholinergicznej jest moment pojawienia się objawów. Najczęściej wysypka jest widoczna już po 2–20 minutach od momentu narażenia na czynnik wywołujący, np. po wysiłku fizycznym [3]. Istnieje również forma opóźniona choroby, gdy symptomy występują po ok. 3 godzinach [4]. Ile trwa pokrzywka cholinergiczna? Objawy najczęściej mijają po kilku-kilkunastu godzinach, rzadziej utrzymują się ok. doby. 

To najczęściej choroba nawracająca, której krótkotrwałe objawy mogą występować co jakiś czas – nawet przez kilka lat. Stosowanie leczenia zwykle redukuje dokuczliwość symptomów lub całkowicie i zapobiega. To zawsze jednak indywidualna kwestia, którą najlepiej omówić z lekarzem. 

Alergia na pot a atopowe zapalenie skóry (AZS)

Badacze zwracają uwagę na możliwe połączenie alergii na pot (pokrzywki cholinergicznej) i atopowego zapalenia skóry (AZS):

„Najnowsze badania naukowców japońskich dowodzą, że czynnikiem odpowiedzialnym za zdecydowaną większość przypadków pokrzywki cholinergicznej jest ludzkie białko obecne w pocie. Wydaje się, że ten sam antygen stymuluje objawy atopowego zapalenia skóry u blisko 75% chorych w badanej grupie [1]”.

A to jeszcze nie wszystko. Pamiętaj też, że pot i przegrzanie mogą doprowadzić do zaostrzenia atopowego zapalenia skóry. W takiej sytuacji po spoceniu chory obserwuje u siebie uporczywe zmiany atopowe, które mocno swędzą. Mogą pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, jednak najczęściej dotyczą zgięć łokci i kolan, twarzy, szyi, tułowia czy owłosionej skóry głowy.

Więcej na ten temat tego aspektu AZS dowiesz się z artykułu: Egzema na wakacjach – o czym warto pamiętać, pakując walizkę?

Pokrzywka cholinergiczna — jak leczyć?

Jeśli zauważasz u siebie możliwe uczulenie na pot, zgłoś się do specjalisty. Lekarz przeprowadzi próbę prowokacyjną – najczęściej zaleca wykonanie przysiadów lub innej formy aktywności i sprawdzenie symptomów. Objawy pojawiają się zwykle po kilku minutach, więc zmiany mogą być od razu ocenione przez lekarza.

Co zrobić, jeśli to rzeczywiście pokrzywka cholinergiczna? Leczenie najczęściej obejmuje podawanie specjalnych leków, które są dobierane indywidualnie przez dermatologa lub alergologa. Dodatkowo warto:

• obserwować organizm i zapisywać, kiedy dokładnie występują napady (jaka aktywność, która godzina, ile się utrzymują itp.),
• pielęgnować skórę balsamem, który redukuje swędzenie i zaczerwienienie, a jednocześnie działa nawilżająco (np. ALLERGIKA® Hydrolotio Sensitive),
• w miarę możliwości unikać czynników, które wywołują objawy (np. obniżyć temperaturę wody podczas prysznica czy kąpieli),
• zastanowić się nad zastosowaniem metod redukujących stres (np. psychoterapią, medytacją, technikami relaksacyjnymi),
• uważać na odzież, nosić przewiewne i odprowadzające pot ubrania (w przypadku ubrań sportowych dobrze sprawdza się te poliestrowe) oraz uważać na przegrzanie,
• unikać bardzo gorących i ostrych pokarmów, szczególnie zadbać o codzienną dietę.

Ciekawy przypadek opisali polscy badacze, którzy analizowali chorobę młodego mężczyzny. Tuż przed pojawieniem się bąbli (ok. 3 minuty wcześniej) pacjent odczuwał kłucie skóry. To właśnie ono zwiastowało, że niedługo dojdzie do napadu wysypki. Chociaż w tym momencie nie dało się już zapobiec wystąpieniu bąbli, mężczyzna był w stanie zredukować nasilenie objawów – m.in. poprzez schłodzenie organizmu (np. zimny prysznic) [1]. 

Alergia na pot — najczęstsze pytania

Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania na temat uczulenia na pot oraz możliwych objawów, które czasem pojawiają się po przegrzaniu i nadmiernym poceniu. 

Dlaczego pot swędzi?

Bąble, świąd, zaczerwienienie i inne objawy po spoceniu mogą świadczyć o alergii na pot (pokrzywka cholinergiczna). Pachy mogą swędzieć również z powodu alergii np. na składniki dezodorantu czy antyperspirantu. Każdy przypadek warto przeanalizować indywidualnie.

Czy od potu można dostać wysypki?

Osoby, których organizm niepoprawnie reaguje na białko zawarte w pocie, mogą skarżyć się na obecność grudek na skórze. Czy zawsze chodzi jednak o uczulenie na pot? Wysypka może wiązać się też z potówkami – mogą wystąpić, gdy dochodzi do zablokowania ujść gruczołów potowych. 

Czy pocenie jest objawem alergii?

Alergia a potliwość – czy istnieje między nimi związek? Okazuje się, że u niektórych uczulonych osób może dochodzić do nadmiernego wydzielania potu. Chodzi przede wszystkim o alergie pokarmowe. 

Co na wysypkę od potu?

Sposób walki z wysypką od potu zależy od jej przyczyny. Zawsze warto dbać jednak o higienę osobistą, przemywać skórę letnią wodą (nie gorącą) i dbać o jej odpowiednie nawilżenie, a także stosować przewiewną odzież. 

Dlaczego wieczorem mnie wszystko swędzi?

Świąd skóry wieczorem i w nocy może mieć wiele przyczyn. Mocne spocenie u osób z pokrzywką cholinergiczną może wywołać napad. Dodatkowo u wielu osób to właśnie wieczorem zaostrzają się objawy AZS czy innych chorób skórnych. Wieczorny świąd może świadczyć też o infekcjach lub chorobach ogólnoustrojowych.

Uczulenie na pot, czyli pokrzywka cholinergiczna, najczęściej dotyczy nastolatków i młodych dorosłych. To dolegliwość, którą można jednak leczyć, by zniwelować dokuczliwe objawy. Jeśli obserwujesz u siebie np. bąble, swędzenie czy obrzęk po wysiłku lub przegrzaniu organizmu, zgłoś się do lekarza.

Źródła:

[1] Kowalczyk M. i in. Pokrzywka cholinergiczna – postępowanie i wybrane aspekty etiopatogenezy. Post Dermatol Alergol 2008, XXV, 5: 239–242.

[2] https://www.mp.pl/pacjent/alergie/lista/68367,pokrzywka-cholinergiczna

[3] ttps://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.17.4.

[4] https://www.czytelniamedyczna.pl/548,pokrzywka-przewlekla-definicja-podzial-diagnostyka-leczenie.html

[5] https://www.researchgate.net/profile/Piotr-Brzezinski-2/publication/47632175_Dermatology_of_neonatal_period--skin_diseases_undemanding_of_treatment/links/0912f502933c1ee388000000/Dermatology-of-neonatal-period--skin-diseases-undemanding-of-treatment.pdf

https://www.mp.pl/pacjent/alergie/lista/98443,objawy-i-reakcje-organizmu-w-przebiegu-alergii-pokarmowej

http://alergia.org.pl/pacjent/objawy/mlodzi.htm

http://www.jakowicki.pl/doc/Pokrzywka_w_praktyce_klinicznej.pdf