Świąd to nieprzyjemne uczucie na skórze, prowadzące do jej drapania i pocierania, a w konsekwencji do uszkodzenia skóry czy jej pogrubienia. Przyczyny świądu skóry bywają różne, od ukąszenia owada, przez alergie skórne, po cukrzycę. Świąd skóry negatywnie wpływa na jakość snu i zaburza codzienne funkcjonowanie. Jak więc złagodzić świąd skóry?

• Czym jest świąd skóry?
• Objawy świądu skóry
• Co powoduje świąd skóry?
• Choroby skóry
• Jak złagodzić świąd skóry?
• Pielęgnacja skóry w celu łagodzenia świądu
• Dlaczego skóra swędzi?

 

Czym jest świąd skóry?

Świąd to odczucie płynące ze skóry, które prowokuje potrzebę jej drapania lub pocierania. Może być ograniczony do niewielkiego fragmentu ciała lub dotyczyć całej powierzchni skóry. Często przyczyna swędzenia pozostaje nieuchwytna, a problem bywa trudny w leczeniu. Świąd skóry może też mieć charakter ostry lub przewlekły.

Ostry świąd skóry ma charakter ostrzegawczy i chroni przed potencjalnym zagrożeniem – poprzez wyzwolenie drapania prowadzi do usunięcia z powierzchni ciała owadów czy innych obcych ciał, które spowodowały swędzenie. Z kolei świąd przewlekły utrzymuje się przez ponad 6 tygodni i może być związany z wieloma chorobami czy stosowaniem niektórych leków. Przewlekły świąd zaburza sen i znacznie obniża jakość życia pacjentów.

 

Objawy świądu skóry

Świąd skóry powstaje, gdy specyficzne zakończenia włókien nerwowych są pobudzane przez bodźce mechaniczne, termiczne, elektryczne, a przede wszystkim chemiczne. Przyczyny świądu mogą pochodzić zarówno ze środowiska zewnętrznego, jak i z wewnątrz organizmu. Do tej pierwszej grupy należą m.in. substancje wydzielane przez niektóre rośliny czy przez owady podczas ukąszenia. Z kolei do czynników świądu pochodzenia wewnętrznego należą m.in. histamina i adrenalina.

Z zakończeń nerwowych impuls jest transmitowany do mózgu, gdzie jest odbierany i przetwarzany. Powstaje potrzeba podrapania lub potarcia skóry. Drapanie przynosi ulgę, ponieważ towarzyszący mu ból chwilowo zmniejsza odbiór świądu. Długo utrzymujący się świąd i towarzyszące mu drapanie mogą prowadzić do powstania ran na skórze, jej pogrubienia, utworzenia przeczosów, strupów, grudek. Uszkodzenie skóry napędza procesy zapalne, które z kolei wzmagają świąd, tworząc błędne koło.

 

Co powoduje świąd skóry?

Przyczyny świądu mogą być bardzo różne, od niegroźnych po związane z przewlekłymi chorobami. Może być on wynikiem ukąszenia przez owada czy muskania skóry włosami lub elementami garderoby.  Świąd skóry może towarzyszyć oparzeniu słonecznemu, problemowi suchej skóry czy powstawaniu rozstępów.

Swędzenie może być również powiązane z wieloma chorobami, np. nerek, wątroby, schorzeniami endokrynologicznymi i neurologicznymi. Może towarzyszyć cukrzycy i nowotworom. Świąd skóry może być także psychogenny, powstawać na tle nerwowym. Bywa skutkiem ubocznym stosowania niektórych leków.

 

Choroby skóry

Świąd może być jednym z objawów niektórych chorób skóry, np. łuszczycy, atopowego zapalenia skóry (AZS) czy pokrzywki. Może wynikać także z grzybiczych, wirusowych, bakteryjnych czy pasożytniczych chorób skory, takich jak łupież, wszawica czy świerzb. Swędzenie towarzyszy także alergiom skórnym, np. na kosmetyki.

 

Jak złagodzić świąd skóry?

Istnieje wiele sposobów na złagodzenie świądu skóry, które pacjent może zastosować samodzielnie. Pierwszym krokiem jest zadbanie o odpowiednią pielęgnację skóry, zwłaszcza jej nawilżenie. Co najmniej raz dziennie należy nakładać na skórę krem, balsam czy mleczko, które zwiększą zatrzymanie wody w naskórku, dzięki czemu zminimalizują suchość i świąd skóry.

Warto zaopatrzyć się w takie kosmetyki, które oprócz właściwości nawilżających i natłuszczających, będą zawierały składniki ograniczające świąd. Należą do nich np. mentol, kamfora i polidokanol. Chłodzą skórę, dzięki czemu zmniejsza się odczucie świądu. Oprócz tego wykorzystuje się kremy, żele i maści zawierające substancje znieczulające i antyhistaminowe.

Pomocne w zmniejszeniu świądu będzie unikanie gorących kąpieli, które wzmagają suchość skóry, a przez to i jej swędzenie. Zamiast tego warto zastosować chłodne prysznice, które przez oziębienie skóry zminimalizują odczuwanie świądu. Na podobnej zasadzie zadziała spryskanie skóry wodą termalną czy zastosowanie zimnych okładów. Przydatne w łagodzeniu świądu będą kąpiele lecznice, np. z dodatkiem płatków owsianych, krochmalu czy sody oczyszczonej.

Aby uniknąć drażnienia skóry przez ubrania, warto postawić na materiały wykonane z naturalnych, delikatnych włókien o dobrych właściwościach termoregulacyjnych, np. z bawełny. Należy unikać natomiast drażniących, nieprzyjemnych dla skóry włókien, takich jak akryl czy poliester. Niewskazane jest także przegrzewanie skóry.

Warto drapanie zastąpić głaskaniem czy delikatnym pocieraniem, co zmniejszy ryzyko uszkodzenia skóry, otwierającego drogę m.in. do zakażeń. W celu ograniczenia negatywnych skutków drapania należy krótko obciąć paznokcie, a na noc założyć cienkie bawełniane rękawiczki.

 

Pielęgnacja skóry w celu łagodzenia świądu

Pierwszą linią walki ze świądem jest zadbanie o nawilżenie skóry. Balsam ALLERGIKA® - Lipolotio Sensitive, dzięki wysokiej zawartości lipidów i formule wody w oleju (W/O), tworzy skuteczną barierę okluzyjną, ograniczającą ucieczkę wody z naskórka i zapewniającą optymalne nawilżenie. Zawarta w preparacie gliceryna doskonale wiąże cząsteczki wody w naskórku oraz delikatnie chłodzi. Sprawia to, że balsam ogranicza swędzenie i skutecznie nawilża.

Z kolei zawarty w balsamie nawilżającym ALLERGIKA® - Hydrolotio Sensitive polidokanol chłodzi i znieczula swędzącą skórę. Dzięki jego zawartości, balsam doskonale sprawdzi się w łagodzeniu świądu. Produkt skutecznie zmniejsza zaczerwienienia, koi i nawilża skórę. Redukuje ucieczkę wody z naskórka, zapewniając odpowiednią pielęgnację skóry.

 

Dlaczego skóra swędzi?

Czasami łatwo jest zlokalizować przyczynę świądu i bywa ona niegroźna. Świąd może pojawiać się np. po zastosowaniu nowych kosmetyków, na skutek przesuszenia skóry, ugryzienia komara, czy po założeniu wełnianego swetra. Należy wówczas przerwać kontakt z bodźcem wywołującym świąd i zastosować podstawowe sposoby jego łagodzenia, takie jak odpowiednia pielęgnacja skóry, zimne okłady czy kąpiele lecznice.

Natomiast jeśli zastosowane zabiegi nie przynoszą rezultatu lub świąd dotyczy całej powierzchni skóry, warto skonsultować się z lekarzem. Choć wiele przyczyn świądu jest stosunkowo niegroźnych, to może okazać się, że swędzenie skóry wynika z poważniejszych problemów zdrowotnych.

 

Bibliografia:

• International Forum for the Study of Itch (IFSI) dostęp 29.12.2021
• Krajnik, Małgorzata, and Zbigniew Żylicz. "Świąd w zaawansowanych chorobach wewnętrznych. Patogeneza i leczenie." Polska Medycyna Paliatywna2 (2002): 71-83.
• „Świąd skóry: przyczyny świądu, leczenie i sposoby łagodzenia objawów” dostęp 30.12.2021