AZS, czyli atopowe zapalenie skóry, egzema, atopia, może dotyczyć nawet ¼ dzieci i prawie 1/10 dorosłych [1]. Choroba powoduje przede wszystkim przesuszenie i świąd skóry oraz specyficzne zmiany atopowe – zlokalizowane m.in. w zgięciach kolan i łokci, na twarzy czy dłoniach. Z tego powodu skóra osoby chorej wymaga szczególnej pielęgnacji, dzięki której można znacznie złagodzić nieprzyjemne symptomy.
Dlaczego skóra swędzi, co zaostrza objawy tej choroby i jak odpowiednio pielęgnować skórę atopową? Sprawdź 10 najczęstszych pytań i odpowiedzi na temat atopowego zapalenia skóry!
- Co to jest atopowe zapalenie skóry?
- Jakie czynniki wyzwalają AZS?
- Co wpływa na zaostrzenie atopowego zapalenia skóry?
- Z czym można pomylić atopowe zapalenie skóry?
- Czy słońce pomaga na AZS?
- Czego nie lubi skóra atopowa?
- Dlaczego skóra przy AZS swędzi w nocy?
- Jak stres wpływa na atopowe zapalenie skóry?
- Jak pielęgnować skórę z AZS?
- Jak dbać o skórę dotkniętą AZS miejsc intymnych?
AZS jest złożoną, ogólnoustrojową chorobą zapalną. Jej objawy są widoczne przede wszystkim na skórze: naskórek swędzi, łuszczy się i jest przesuszony. Dlaczego tak się dzieje? U osób z atopowym zapaleniem skóry pojawiają się zaburzenie bariery naskórkowej i uszkodzenie jej właściwości ochronnych.
To z kolei prowadzi do aktywacji procesów zapalnych. W efekcie dochodzi do stanu zapalnego skóry, który objawia się charakterystycznymi zmianami (zaczerwienieniami, pęcherzykami, grudkami, strupkami czy sączącymi się rankami), przesuszeniem i łuszczeniem skóry, a także uporczywym świądem.
Niektórzy skarżą się na swędzenie całej skóry, jednak u większości zmiany występują tylko w niektórych miejscach. To przede wszystkim zgięcia łokci i kolan, twarz (w tym powieki i policzki), dłonie i stopy, owłosiona skóra głowy, miejsca intymne, kark oraz klatka piersiowa.
Chociaż AZS jest powszechnie uważane za dermatozę – a więc chorobę skóry – schorzenie wpływa również na jakość życia. Atopicy często mają problemy ze snem (dotyczą aż 84% pacjentów [2]) oraz zaburzone poczucie własnej wartości. Są również bardziej narażeni m.in. na astmę oskrzelową czy atopowe zapalenie spojówek.
Kiedyś uważano, że atopowe zapalenie skóry jest wyłącznie chorobą wieku dziecięcego. Tymczasem aktualne badania wskazują, że aż 25% dorosłych z AZS to pacjenci, którzy zachorowali de novo (bez objawów w dzieciństwie) [3].
Skąd bierze się atopowe zapalenie skóry? Przyczyna nie jest do końca znana. Lekarze zwracają uwagę, że za wystąpienie tej choroby może odpowiadać wiele różnorodnych czynników – autoimmunologicznych, genetycznych i środowiskowych. Znacznie częściej chorują te osoby, które w rodzinie mają innych chorych z atopią skóry.
Co może spowodować wyzwolenie AZS? Wśród najczęstszych czynników wymienia się:
- alergeny (np. pyłki, roztocza, pokarmy),
- silny stres,
- przesuszenie skóry (również związane z niedostatecznym nawilżeniem),
- infekcję wirusową,
- okres ciąży.
Atopowe zapalenie skóry to choroba, podczas której występują okresy remisji i nawrotów. W trakcie remisji chory nie ma uciążliwych symptomów lub są one bardzo słabe. Nawroty charakteryzują się z kolei pojawieniem się silniejszych objawów – swędzenia skóry, wyprysku atopowego, łuszczenia itp.
Dodatkowo AZS to choroba przewlekła. Co to oznacza w praktyce? Nawet jeśli chory już jakiś czas jest wolny od objawów, może wystąpić nawrót (np. z powodu nieodpowiedniej pielęgnacji). Objawy mogą ulec pogorszeniu przede wszystkim pod wpływem drażniących czynników zewnętrznych.
Co może doprowadzić do zaostrzenia AZS – oprócz opisanych wyżej czynników, które wyzwalają pierwszy atak? Nasilenie powodują przede wszystkim:
- narażenie na dym tytoniowy,
- sauna, długie kąpiele w gorącej wodzie,
- silne środki myjące i kosmetyki,
- mechaniczne uszkodzenie skóry (np. podczas uporczywego drapania),
- suche powietrze,
- nieodpowiednia odzież (np. z wełny),
- nadmierne pocenie się skóry.
Łuszcząca się skóra na powiekach, policzkach, dłoniach czy w innych miejscach bywa mylona przede wszystkim z łuszczycą. Dlaczego? Obie choroby mają nie do końca poznane podłoże i charakteryzują się występowaniem zmian skórnych w podobnych lokalizacjach.
Zmiany atopowe powodują jednak silniejsze swędzenie niż te, które występują w łuszczycy. Dodatkowo różnią się wyglądem: zmiany łuszczycowe są pokryte łuską, a po ich zdrapaniu uwidacznia się błyszcząca, czerwona, czasami lekko krwawiąca skóra.
AZS różnicuje się też z kontaktowym zapaleniem skóry. To choroba, która również charakteryzuje się wystąpieniem wyprysku i innych podobnych objawów (np. świądu skóry) – w tym przypadku najczęściej chorują jednak dorośli. Nieprzyjemne objawy pojawiają się jako efekt kontaktu skóry m.in. z alergenem (np. niklem, kosmetykiem), substancją drażniącą (np. detergentem, alkoholem) lub konkretnym lekiem.
Takie objawy jak popękane ręce mogą z kolei występować po długotrwałym narażeniu na mróz, a swędzące, zaczerwienione powieki – jako efekt alergii. Inne choroby i problemy skórne, które bywają mylone z atopowym zapaleniem skóry, to przede wszystkim grzybica i świerzb. Jakiekolwiek niepokojące symptomy warto więc skonsultować z dermatologiem, który postawi odpowiednią diagnozę. To od niej zależy sposób leczenia i pielęgnacji skóry.
Chorzy na AZS często obserwują u siebie złagodzenie zmian po wystawieniu skóry na działanie promieni słonecznych. Rzeczywiście – promieniowanie UV sprzyja redukcji świądu i wyprysku.
Lekarze zwracają jednak uwagę, że szkodliwe działanie promieni słonecznych (m.in. zwiększone ryzyko wystąpienia raka skóry) jest wyższe niż korzyści wynikające z opalania skóry z AZS. Dodatkowo nadmierne pocenie i przegrzanie mają niekorzystny wpływ na chorego.
Osoby z atopowym zapaleniem skóry powinny więc stosować fotoprotekcję, m.in. w postaci kremów z filtrem UV, czapek i kapeluszy czy przewiewnych ubrań. Lekarz może jednak zalecić specjalne leczenie światłem – to jednak zawsze jego decyzja, dlatego porozmawiaj z dermatologiem w gabinecie.
Skóra atopowa nie lubi przede wszystkim niewłaściwej pielęgnacji – w tym używania źle dobranych i zbyt silnych kosmetyków do mycia. Również niestosowanie żadnych środków nawilżających niekorzystnie odbija się na kondycji skóry. Nie bez powodu jednym z kluczowych sposobów leczenia AZS jest dobór odpowiednich emolientów, czyli emulsji nawilżających, natłuszczających i regenerujących.
Skóra atopików jest również wrażliwa na wszelkie zmiany temperatury i wilgotności powietrza oraz nadmierne tarcie (np. ręcznikiem, gąbką). Źle reaguje też na dym tytoniowy oraz inne drażniące opary występujące w powietrzu (np. detergenty, smog).
Według badań aż 79% pacjentów z AZS budzi się w nocy z powodu uporczywego swędzenia skóry [4]. To powoduje znacznie pogorszenie jakości życia nie tylko atopików, ale również ich rodzin (szczególnie rodziców małych dzieci). Dlaczego skóra swędzi w nocy?
W ciągu dnia znacznie łatwiej odwrócić uwagę od uporczywych, nieprzyjemnych objawów – np. zabawą, pracą, zwykłymi codziennymi obowiązkami. W nocy nie ma tego typu „rozpraszaczy”, a chory koncentruje się wyłącznie na dyskomforcie.
To jeszcze nie wszystko. Gruba kołdra, ciepła piżama i nieodpowiednie warunki w sypialni (zbyt wysoka temperatura) sprzyjają poceniu i przegrzaniu. To z kolei może zaostrzyć świąd, powodować problemy z zaśnięciem i wybudzenia.
Stres to jeden z czynników, które mogą wywołać pierwszy atak atopowego zapalenia skóry oraz nawrót choroby, a także okresowo zaostrzać objawy. Dlaczego stresujące sytuacje w taki sposób wpływają na zmiany skórne, przesuszenie i swędzenie skóry? Przyczyna leży przede wszystkim barierze skórnej.
Silne, negatywne emocje – takie jak stres – mogą wywołać zaburzenia jej równowagi i prowadzić do spowolnienia jej regeneracji. To właśnie dlatego wśród metod leczenia AZS wymienia się m.in. psychoterapię i stosowanie technik relaksacyjnych. Często nie tylko pomagają złagodzić nieprzyjemne objawy, ale też lepiej poradzić sobie z postawioną diagnozą.
Już wiesz, że pielęgnacja skóry z AZS to jeden z kluczowych sposobów na to, by złagodzić objawy i zadbać o codzienny komfort. Co stosować? Wybierz kosmetyki, które zostały opracowane specjalnie z myślą o wrażliwej atopowej skórze.
Takie produkty są przebadane klinicznie, by zapewnić zwiększoną skuteczność i bezpieczeństwo szczególnie wymagającej skórze. Są wolne m.in. od substancji zapachowych, barwników, parabenów i konserwantów. Poznaj kosmetyki ALLERGIKA®, z którymi stworzysz codzienną rutynę pielęgnacyjną do mycia i nawilżania:
- ALLERGIKA® - łagodny szampon – zawiera tylko delikatne składniki myjące. Dzięki temu myje łagodnie i skutecznie, jednocześnie niwelując uczucie swędzenia skóry głowy.
- ALLERGIKA® - Lipo olejek pod prysznic – przeznaczony do codziennego stosowania podczas mycia. Zawiera aż 52% lipidów. Działa nawilżająco i wzmacniająco na barierę ochronną skóry.
- ALLERGIKA® - Hydrolotio Sensitive balsam nawilżający do skóry wrażliwej – emulsja typu olej w wodzie (O / W). Zawiera 18% lipidów. Pielęgnuje i nawilża skórę, a dodatkowo niweluje zaczerwienienie skóry i łagodzi uczucie swędzenia dzięki zawartości aż 2% polidolanolu.
- ALLERGIKA® - Lipolotio Sensitive balsam natłuszczający do skóry wrażliwej – emulsja typu woda w oleju (W / O). Zawiera 26% lipidów. Działa nawilżająco, regenerująco i łagodząco, a dodatkowo wzmacnia barierę ochronną skóry. Zawarty w nim bisabolol łagodzi objawy stanów zapalnych skóry, pomaga w redukcji podrażnień.
O czym jeszcze pamiętać? Lekarze zalecają stosowanie specjalnych kosmetyków nie tylko wtedy, gdy występuje swędzenie skóry. Taka pielęgnacja jest niezbędna również profilaktycznie, w okresach remisji – by zniwelować ryzyko wystąpienia kolejnego napadu.
W przypadku silnych objawów dermatolog może zalecić też specjalne maści sterydowe na AZS oraz inne sposoby leczenia. Taka terapia jest stosowana dodatkowo, razem z pielęgnacją skóry.
Wyprysk atopowy, intensywny świąd i przesuszenie skóry mogą dotyczyć też miejsc intymnych. To szczególnie wrażliwa okolica, dlatego w tym przypadku zaleca się stosowanie preparatów przeznaczonych do bardzo delikatnej skóry.
Do pielęgnacji okolic intymnych sprawdza się przede wszystkim pielęgnująca i regenerująca emulsja ALLERGIKA® - Hydrolotio Sensitive. Jest niezwykle łagodna, dlatego nadaje się do nawilżania wymagającej skóry.
Atopowe zapalenie skóry to przewlekła, nawracająca choroba. Odpowiednia pielęgnacja może jednak znacznie wspomóc leczenie, złagodzić objawy, a jeśli aktualnie AZS jest w remisji – zmniejszyć ryzyko kolejnych nawrotów. Pamiętaj więc o tym, by dobrać środki myjące i nawilżające do specyficznych potrzeb skóry atopowej!
Źródła:
1] https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.167.14.2.
[2] https://zrozumiecazs.pl/azs
[3] Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne PTD, PTA, PTP oraz PTMR. Część I. Profilaktyka, leczenie miejscowe i fototerapia. „Lekarz POZ”. 5/2019.
[4] Kasznia-Kocot J. i in. Wybrane aspekty jakości życia w atopowym zapaleniu skóry, Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 2.
https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/9-faktow-o-atopowym-zapaleniu-skory-azs
https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory
https://www.ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2009/11-2009/08%20%20AZS.pdf
https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/014/642/original/20-30.pdf?1481033459
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/68156,czy-dziecko-z-azs-powinno-unikac-slonca
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/62304,atopowe-zapalenie-skory-azs-u-dzieci
https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59031,kontaktowe-zapalenie-skory-wyprysk-kontaktowy-przyczyny-objawy-i-leczenie
https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory
https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/014/654/original/9-16.pdf?1481030378
